Internet’in yaygınlaşması ve uygulamaların web platformuna taşınması ile birlikte farklı organizasyonlara ait verilerin tek bir sunucu uygulamasında yönetimi üzerine kurulu olan multi-tenant uygulamaların sayısı da gün gittikçe artıyor.

Java teknolojileri ile geliştirilen kurumsal uygulamaların pek çoğunda artık ORM teknolojileri tercih edilir hale geldi. ORM çözümlerinden Hibernate, en önde gelen “Persistence Framework” olarak karşımıza çıkıyor. İki bölümden oluşacak bu yazı dizisinde Hibernate ile multi-tenant uygulamaların nasıl geliştirileceği üzerinde detaylı biçimde duracağız.

Öncelikle multi-tenant uygulama nedir? Özellikleri nelerdir? sorularına cevap vererek başlayalım. Basit bir ifade ile multi-tenancy, bir uygulamanın aynı anda birden fazla istemci organizasyonu destekleyecek biçimde çalışmasıdır. Bu tür uygulamalarda veri ve diğer konfigürasyon bilgileri istemci organizasyon bazında gruplanmakta, her bir organizasyon belirli bir veri ve konfigürasyon kümesi üzerinde çalışmaktadır.

Tek bir uygulama üzerinde birden fazla kurumun yönetilmesine alternatif ise, uygulamanın fiziksel veya yazılımsal katmanlarının her bir istemci organizasyon için ayrı ayrı “instance”lar şeklinde kurularak çalıştırılmasıdır. Internet’in ve web uygulamalarının yaygın olmadığı dönemlerde çoğu uygulama bu şekilde istemci tarafında ayrı ayrı kurularak çalıştırılır, organizasyonlar arası etkileşim için ise genellikle merkezdeki veri tabanından yararlanılırdı. Internet’in yaygınlaşması ve uygulamaların çoğunlukla web platformunda çalışacak biçimde geliştirilmesi ile multi-tenant uygulama geliştirme ihtiyacı da bu tür kurumsal uygulamalar için gün geçtikçe artmaktadır. Konumuza bir örnek üzerinden devam edelim:

Örneğin Bayi ve Gorev şeklinde iki sınıfımız olsun. Her bir bayi üzerine atanan bir veya daha fazla da görev olsun. Görevler tamamlandığında bayi tarafından görevin tamamlandığı belirtilsin. Yukarıdaki gibi bir model üzerinde, her bir bayi için tamamlanmış, bekleyen ve bütün görevlerin sayılarını öğrenmek isteyebiliriz. Bu ihtiyaçları karşılamak için HQL ile şu şekilde sorgular tanımlanabilir:

select count(g) from Gorev g where g.bayi = ?
select count(g) from Gorev g where g.bayi = ? and g.tamamlandi = false
select count(g) from Gorev g where g.bayi = ? and g.tamamlandi = true

Bazen de bayiler genelinde bütün tamamlanmış, bekleyen ve tüm görevlerin sayılarını da öğrenmek isteyebiliriz.

select count(g) from Gorev g
select count(g) from Gorev g where g.tamamlandi = false
select count(g) from Gorev g where g.tamamlandi = true

Yukarıdaki ihtiyaçlar için yazılan bu sorgular birbirlerine çok benzemekle birlikte, bayi düzeyindeki sorgularda sürekli olarak bayi’nin de where kriteri olarak kullanılması gerekmektedir. Bayi kriteri tanımlanmamış olsa her iki senaryo için ortak sorguların kullanılması mümkün olacaktır. Diğer bir açıdan bayi özelinde yapılacak sorgularda sürekli olarak bayi bilgisinin kriter olarak belirtilmesi gereksiz bir tekrardır. Bir nevi DRY prensibinin de ihlali olarak nitelendirilebilir.

Hibernate 3 bu tür tekrarlayan kriterlerin sorgularda tekrar tekrar tanımlanmasının önüne geçmek için Filter kabiliyetini sağlamaktadır. Filter tanımları yardımı ile sorguların where kısmında sürekli olarak yer alacak ifade Filter tanımında belirtilir. Çalışma zamanında bu Filter tanımları, ifadede yer alması gereken parametreler de verilerek etkinleştirilir.

@FilterDef(
name="bayi",
parameters={@ParamDef(type="long",name="bayiId")},
defaultCondition=":bayiId = bayi_id")

...

@Entity
@Filter(name="bayi")
public class Gorev {
...
}

Tanımlı filtrenin etkinleştirilmesi session düzeyinde gerçekleşir. Arından aşağıdaki gibi bir sorgu çalıştırıldığında Hibernate sorgunun where kısmına “bayi_id = ?” ifadesini de otomatik olarak ekleyecektir.

s.enableFilter("bayi").setParameter("bayiId", b.getId());
select count(g) from Gorev g

Eğer bütün bayilerin görevleri sorgulanmak istenirse bu durumda da filtrenin devre dışı bırakılması yeterli olacaktır. Sorgularda herhangi bir değişiklik yapılmasına gerek yoktur.

Bir sonraki yazımızda Hibernate 4 ile gelen multi-tenancy kabiliyetlerine detaylı biçimde bakacağız.